HATTAT MAHMUT SURURİ ÖNCÜ  (1913-1994)

Hattat Mahmut Öncü 1913 yılında İstanbul’un  Şehzadebaşı semtinde dünyaya geldi. Babası I. Dünya Savaşında tabur imamı olarak görev yapan İlyas Efendi, annesi ise Nigar Hanımdır. Mahmut Öncü, İlyas Efendi’nin 1918 yılından sonra Edremit’e tayin olması sebebiyle ilköğretimine Edremit’te başladı. Daha sonra Balıkesir Ziraat Okulu’ndan mezun oldu. Harita Genel Müdürlüğü’nde, 1854’ten 1945’e kadar Boğaziçi’nde yolcu ve yük taşımacılığı yapan vapurculuk anonim şirketi olan Şirket-i Hayriye ve Denizcilik Bankasında görev yaptı. Bir süre camilerdeki  yazı restorasyonu konusunda Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde danışmalık görevi yaptı.

Hüsn-i hatta merakı nedeniyle, Süleyman Bey’den yazı meşkederek hat sanatına başladı. Daha sonra Güzel Sanatlar Akademisi’nde Hattat Kâmil Akdik, Nuri Korman ve 1946 ‘dan sonra da Halim Özyazıcı’dan sülüs-nesih ve ta’lîk yazılarını meşk etti. Emekli olduktan sonra tamamen yazı ile iştigal etmeye başlayan Mahmut Öncü, 1979-1994 yılları arasında çok sevdiği sanat eğitimi kurumu olan o zamanki adıyla Mimar Sinan Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Geleneksel Türk  Sanatları Bölümü, Hat Anasanat Dalı’nda uygulamalı sülüs, celî sülüs ve nesih dersleri  verdi.

Sanatkâr, Edirne Selimiye Camii ve Sultan Ahmed Camii yazılarının restorasyonlarında görev aldı. İstanbul Ataköy 5. Kısım Ömer Durak Camii’nin yazılarını yazdı.  Nevşehir Özlüce Köyü’ndeki Yeni Camii’nin mihrap ve kapı üzeri yazıları da Mahmut Öncü’ye aittir. Ankara Kocatepe Camii’inin kalemişi bezemelerini ve iç alçı pencerelerinin projelerini Reha Tolun hazırlamıştır. Çini pano desenlerine Muhsin Demironat başlamış, ancak rahatsızlığı sebebiyle devam edemediğinden bunları öğrencisi Reha Tolun tamamlamıştır. Caminin bütün yazılarını Hamit Aytaç’ın yazması düşünülmüşse de sağlığı elvermediği için ancak ana kubbe göbek yazısı ile mihrap nişi çini kuşak yazısını ve pencere üstleri çini yazılarını yazabilmiştir. Diğer yazıları ise  Mahmut Öncü yazmıştır. Konferans salonunun dış kûfî yazıları ise Emin Barın tarafından yazılmıştır. Ayrıca Zincirlikuyu Mezarlığı’nda bulunan Kolbaşı Hayratı’nın yazıları da Mahmut Öncü’ye aittir. Yurtdışında; Birleşik Arap Emirlikleri-Abu Dabi’de üç caminin kubbe ve kuşak yazıları, Amerika Birleşik Devletleri’nde New York ve Washington’da bazı camilerin yazıları  ile Los  Angeles King Fahad Camii kuşak yazılarını da Mahmut Öncü yazmıştır.

Mahmut Öncü’nün, isme tuğra yazması çok meşhurdu.  Celî sülüs hattıyla birçok levha ve devlet büyüklerinin adına tuğralar yazmıştır. Devlet büyükleri yurt dışına giderlerken gittikleri devlet başkanlarının ismine  tuğra yaptırtırlardı. Özellikle koyu renk zemin üzerine zer-endûd tekniğiyle yazdığı tuğralar dikkate şayandır.

Yazının yanısıra musikiye de önem veren Mahmut Öncü, hafızlığı babası İlyas Efendi’den, musiki eğitimini, Saadettin Kaynak, YesariAsım ve Rakım Elkutlu’dan almış ve 1950’li yıllarda TRT İstanbul Radyosu’nda mevlid ve Kur’an okumasıyla ün yapmıştır. Hüseyin Gündüz, Pınar Doğu, Muhammet Behiri, Nureddin Filali, Sami Aşkın ve Hüseyin Türkmen Mahmut Öncü’ den istifade etmiş sanatkârlardır.

31.01.1994 tarihinde vefat etmiş ve Zincirlikuyu’da aile kabristanlığına defnedilmiş olan Mahmut Öncü Hocamızı rahmetle anıyoruz.