SIDe Projesi Kapsamında:

GÜNDELİK HAYAT

MY BUDDY PROJESİ

Birlikte Çalışılan STK: 

Altı Nokta Körler Vakfı

Tasarım Ekibi:

• Ezgi Altun / Mimarlık Bölümü
• Kevser Çalık / Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
• Miray Desenci / Endüstriyel Tasarım Bölümü
• Raziye Nevra Okumuş / İç Mimarlık Bölümü
• Sena Dalabasmaz / Endüstriyel Tasarım Bölümü
• Elif Nur Aybaş (Altı Nokta Körler Vakfı)

Proje kapsamında ilk olarak görme engelli STK tasarım ortağımızın baston kullanım deneyimiyle ilgili olumlu yönler ve yetersizlikler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Kendisi, engelli bireylerin baston kullanımını bir adım sonrayı görme, güven verme ve etrafındakilere görme engelli olduğunu fark ettirme gibi nedenlerden dolayı olumlu bulduklarını belirtmiş, ancak bastonun göz hizasındaki engelleri algılama, bir eli işlev dışı bırakma ve gidilmek istenen hedefin hangi yönde olduğunu belirtme konularında yetersiz kaldığını aktarmıştır. Gerçekleştirilen görüşmeler, bastonun kullanım amacının yürüme esnasında görme engelli bireylere destek sağlamanın ötesinde olduğunu ve kullanıcıya güven duygusunu verme anlamında da önemli bir işlevinin olduğunu tespit etmemizi sağlamıştır.

Tasarım sürecinin ilk aşamasında görme engelli bireylerin bastonla etkileşimi esnasında yaşadığı sorunlar incelenmiş ve ürünün yetersizlikleri nedeniyle ortadan kaldırılmasına yönelik bir çözüm düşünülmüştür. Ancak daha sonra bu kadar uzun süredir kullanılan ve kabul gören bastonun bir anda bırakılıp yeni bir ürüne güven duyulmasının zor olduğu sonucuna varılmıştır. Burada kullanıcı ile baston etkileşimi sonucu ortaya çıkan güven duygusunun da ürünün sağladığı duygusal bir fonksiyon olduğu söylenebilir. Bunun yerine bastonun yetersizliklerinden yola çıkarak bağımsızlığı artıracak, belki de uzun vadede baston kullanımını azaltabilecek veya ortadan kaldırılabilecek bir tasarım senaryosuna odaklanılmıştır.

PROJE AÇIKLAMASI:

Görme engelli bireylerin daha serbest, daha özgür ve çok daha bağımsız bir hayat sürmelerini amaçladığımız bu projede her ne kadar bastonsuz bağımsız harekete odaklanılmış olsa da ilk aşama olarak kullanıcıların önerdiğimiz sisteme alışabilmeleri için kapalı alan içerisinde kullanımına yönelik bir senaryo geliştirilmiştir. Bu doğrultuda sistem spesifik olarak havalimanları için tasarlanmıştır.

Havalimanları girişin serbest olduğu kamusal yapılardan olup insanların iş yerleri olmadığı müddetçe gündelik hayatın içerisinde sadece belirli zamanlarda ve durumsal olarak bulunulan mekanlardan biridir. Aynı zamanda bu yapılar işlevleri gereği oldukça büyük hacimlidir. Görme engeli olmayan bireylerin de rahatlıkla kaybolabildiği, yön bulmada sorunlar yaşadığı, yatay ve düşey sirkülasyon akışının takip edilmesinin zor olduğu yapılardır. Bu nedenle önerilen tasarım konseptinin görme engeli olmayan bireylerin de kullanabileceği bir uygulama haline getirilebilmesi amaçlanmıştır. Yatay ve düşey sirkülasyonların kullanıcının tercihine göre görsel diyagramlar veya sesli komut üzerinden anlatılması öngörülmüştür.

Tasarımın geliştirilmesinde kullanılacak olan teknolojik materyaller; mikro işlemci, 1 adet lidarsensör, titreşim aygıtı, kulaklık veya hoparlör gibi ses aygıtıdır.

Önerilen tasarımın teknolojik olarak işleyişi;

• Lidarsensör ulaştığı verileri mikroişlemciye aktarır, mikroişlemci bu verileri algılayıp sonucuna göre titreşim veya ses olarak insanın algılayabileceği hale getirir. Bu teknolojinin içerisine yapay zeka da eklenebilmektedir ve bu şekilde güvenli sonuçlara ulaşılabilecektir.
• Lidarsensörün çalışabilmesi için vücudun hareketsiz bölgelerinde konumlandırılması ve sabit verilerin mikroişlemciye göndermesi gerekmektedir. Bu sebeple lidarsensörler vücudun hareket esnasında olabildiğince sabit olan göğüs bölümünde konumlandırılmıştır. STK danışmanımız ile yapılan görüşmeler sonucunda engelleri tanımlayacak şekilde, daha çok anlık durumlar için titreşim; yatay ve düşey sirkülasyonu tanımlamak için ise ses geribildiriminin kullanılmasına karar verilmiştir.
• Geliştirilen ürüne yapının yatay ve düşey sirkülasyonlarının aktarılabilmesi için 3D lazer metre cihazı ile binanın üç boyutlu modelinin çıkartılması gerekmektedir. Çıkartılan model daha sonra mikroçipin içerisine aktarılır. İlk uygulama süreçlerinde tasarımın ilgili yapıya girdikten sonra bir stanttan alınıp çıkarken de teslim edilmesine yönelik bir kullanım senaryosu düşünülmüştür. İlerleyen zamanlarda denenip kabul gördükçe ve kullanımı yaygınlaştıkça herkes tarafından sahip olunabilecek ve baston kullanımını olabildiğince ortadan kaldırabilecek/azaltabilecek bir sisteme dönüşmesi mümkündür.

SONUÇ:

Tasarladığımız bu giyilebilir teknoloji ürünü baston ihtiyacını olabildiğince azaltabilecek veya uzun vadede ortadan kaldırabilecek ve görme engelli bireylerin valiz veya benzeri ürünleri taşırken her iki elini de kullanabilmesi sonucunda daha özgür hareket edebilmelerine olanak sağlayacaktır. Lidarsensörün üç boyutlu algılama özelliği sayesinde ulaşılmak istenen noktanın (merdiven, asansör gibi) uzaklığı ve ne tarafta olduğu bilgisi de engelli bireye aktarılmış olacaktır. Baston ile sağlanamayan bu bilgi ürünün kullanımını teşvik edecektir. Halihazırda var olan sistemler internet üzerinden çalıştığından bağlantı kopması nedenli sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bu sorunun çözümü için tasarımımızda ilgili yapının güncel üç boyutlu verileri kayıtlı bulunacaktır.

Sonuç olarak, baston kullanımının avantajlarını içermenin yanında bastonun sahip olmadığı ama görme engelli bireylerin ihtiyaç duyduğu diğer özellikler de tasarımımıza eklenerek ortaya çıkan çözümün kullanıcıya güven vermesi sağlanacaktır. Benzer teknolojilerde yaşanan sorunlara ilişkin oluşturduğunuz çözümler, geliştirdiğimiz sistemin kullanımını teşvik edecektir. Tasarladığımız yüksek teknolojili giyilebilir ürün görme engelli bireylerin havalimanlarında özgürce, kontrollü bir şekilde ve başka birine ihtiyaç duymadan hareket edebilmelerine olanak sağlayacaktır. Önerilen sistem havalimanları dışındaki diğer kapalı mekanlarda da kullanım potansiyeline sahiptir.